Đời sống của những người dân thiếu điện ngay bên... nhà máy điện

Có cụ ông 80 tuổi trước khi chết chỉ mong nhìn thấy ánh điện, có ngày 3 đứa trẻ phải nhập viện vì không đấu tranh nổi cái nóng 39oC,… Đó là những câu chuyện có thật đang xảy ra tại thôn Kinh tế 2 hay còn gọi là xóm Đèn dầu, xã Ea Trol, huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên. Càng ám ảnh và chua chát hơn khi biết cảnh khốn khổ này diễn ra miên man suốt hơn 20 năm qua, trong khi đó nhà máy thủy điện Sông Hinh đi vào hoạt động từ năm 2000 và chỉ cách thôn Kinh tế 2 chưa đầy 300m. “Bơ vơ” giữa đại ngàn Trong cái nắng chói chang của ngày hè, trên đường về Sông Hinh lúc nào cũng loang loáng một màu sáng trắng, nắng như đổ lửa. Từ trọng tâm huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên, PV mất hai giờ đồng hồ độc hành trên con đường đất đỏ bụi mù mới có thể đến thôn Kinh tế 2 hay còn gọi là xóm Đèn dầu, xã Ea Trol. Giữa trưa mà phải vào đến nhà thứ ba mới gặp được anh Nguyễn Văn L. “Cái xóm Đèn dầu này mấy chục năm nay rồi cứ sống trong đen tối và đơn độc giữa đại ngàn. Những ngày này bữa nào cũng nóng kiêng 37 độ C nên người dân túa hết ra sông, ra suối chứ ở nhà thì phát điên vì nóng. Đã có nhiều nhà báo lên đưa tin, tìm hiểu về thôn này, nhưng rồi mọi chuyện vẫn chưa cải thiện là bao” – anh L cho biết. Bao quanh thôn Kinh tế 2 là những khoảnh rừng nghèo kiệt và các rẫy sắn còi cọc. Theo chỉ dẫn của anh L, tôi tiếp đến nhà trưởng thôn Hoàng Văn H – ngôi nhà lát gạch bông nhưng vẫn nóng hầm hập. Ngồi nói chuyện chưa đầy 30 phút mà chúng tôi đã ướt đẫm mồ hôi. Chườm cái nhìn buồn thảm ra phía nhà máy thủy điện Sông Hinh, ông H kể: “Thôn này được thành lập từ năm 1990, bây chừ có hơn 50 hộ dân với gần 300 nhân khẩu. Không có điện, người dân gần như bị cô lập và mù tịt thông báo với bên ngoài. Cả thôn được hai ti vi đen trắng nhưng đôi khi đi sạc được bình ắc quy mới mở nên thậm chí nhiều người chẳng biết chủ toạ UBND huyện, tỉnh tên gì”. Không chỉ thiếu thốn về vật chất, đời sống tinh thần của người dân nơi đây cũng bị ảnh hưởng ít nhiều khi điện “không chịu” về bản, dân xóm Đèn dầu sống lây lất trong cảnh lạc hậu, có đến gần 50% dân số trong thôn thuộc hộ nghèo. Quệt ngang những giọt mồ hôi đang chảy ròng trên mặt, bà Triệu Thị Liên, kế bên nhà ông H nghẹn ngào tâm tình: “Sống trong cảnh này lâu quá tưởng mình giống như người rừng ấy! hiện thời ra phố huyện thấy cái gì cũng lạ lẫm nên không muốn ra nữa. Đã có mấy hộ dân bỏ xứ ra đi rồi”. Càng mặc cảm, tủi phận bao lăm, người dân xóm Đèn dầu càng đơn côi, tự tách mình ra bấy nhiêu. Cứ thế, đói nghèo, thất học như cái vòng kim cô cứ quấn riết lấy họ. Không điện, cả xóm không một cái loa phóng thanh, các biện pháp tuyên truyền chừng như vô hiệu ở đây, người dân vô tư đẻ cho “thỏa nguyện”. Trưởng thôn H chán ngán: “Cả cái thôn này bảo đảm không ai biết đến các biện pháp tránh thai hay coi ngó sức khỏe sinh sản là gì, nhiều chính sách pháp luật cũng mù tịt. Bởi vậy, mỗi gia đình có 5 đến 7 đứa con là chuyện thường”. Ngay cả trưởng thôn H cũng đẻ 4 đứa con do không biết kế hoạch là gì. Dù UBND huyện Sông Hinh đã đầu tư bốn cái cống trên tuyến đường dẫn vào xóm Đèn dầu, nhưng mặt đường vẫn mấp mô và bụi mù. Đó là ngày nắng, ngày mưa càng khốn khổ hơn, nhưng cái thiếu đó vẫn không khổ bằng thiếu điện. Chị Triệu Thị Lan lo âu kể rằng: “Người lớn tụi mình không dám ra ngoài đành rằng, tụi trẻ thơ có chuyện ra ngoài cũng bị người ta gọi là làng người rừng. Mới năm ngoài, nóng quá có đứa lên cơn co giật, đường lầy lội, lại không có điện thoại gọi xe cấp cứu nên chỉ biết cầu trời cho nhanh khỏi”. Trời bắt đầu chạng vạng, bước vào căn nhà lụp sụp rộng chưa đầy 50m2 của cụ Bàn Hữu Thim và cảm nhận được cùng tận nỗi khổ của người dân nơi đây thì mới thấy hết được những thống khổ của người dân. Bên chiếc giường sậm màu cũ kỹ là chiếc bàn đặt hai tô cháo và chiếc đèn dầu leo heo. Đó là không gian sống của cụ mấy năm nay. Đã 87 tuổi nhưng cụ Thim vẫn không được hưởng bất kể chính sách trợ cấp gì dành cho người cao tuổi do hồ sơ đưa lên xã nhiều lần nhưng vẫn “bặt vô âm tín”. Thấy khách lạ, cụ Thim cố rướn người dậy, lào thào nói những lời như rút ra từ đáy sâu ruột gan: “Từ năm 2010, nhà đi rẫy hết, tôi ốm, nằm ở nhà, nóng quá không chịu nổi nên lên cơn co giật và sinh ra tai biến, giờ phải nằm một chỗ. Nhiều lúc cứ muốn một ngày được nhìn thấy bóng điện, được xem con cháu học bài trong ánh điện, được xem cái ti vi nó hát…”. Hơn 80 tuổi, không được thụ hưởng chính sách gì nhưng ông Bàn Hữu Thim và bà Triệu Thị Kim vẫn mong thấy ánh điện trước khi chết Bao giờ điện sáng quê ta? Giống như cụ Thim, cuộc sống của bà Triệu Thị Kim cũng như một cuốn phim buồn. Suốt đời sống trong cảnh khuất tất chỉ dám ước mong một lần được bật công tắc điện. Bấm đốt ngón tay, bà Kim nhẩm: “Sắn này, ngô này, lúa này…, cộng lại vẫn không đủ ăn. Kỹ thuật sản xuất thì hạn chế do sống riêng biệt nên làm nhiều nhưng năng suất đạt được chẳng bao lăm. Cái bụng vẫn lúc đói, lúc no, nhiều khi phải ăn cháo củ mỳ”. Thấy cuốn sách Tiếng Việt lớp 5 vứt lăn lóc ở góc nhà, rồi giọng em Nguyễn Thị Lành, cháu nội bà Kim đượm buồn nói vọng ra: “Đang vui chơi ở trường với thầy cô, với bạn bè, giờ ở nhà cũng buồn lắm. Nhưng trường xa quá, về nhà thì nóng nực không học nổi nên cháu học kém, chán và nghỉ luôn”. Không được tiếp cận các thông báo sức khỏe sản xuất, phụ nữ thôn Kinh tế 2 chỉ lên rẫy, đẻ nhiều và quanh quẩn trong ánh đèn dầu. Theo đại diện UBND huyện Sông Hinh, mọi vấn đề của thôn Kinh tế 2 được giao cho Phòng Dân tộc. Vắng của Phòng Dân tộc cho thấy; nếu trơn thì cuối năm 2013 tuyến đường độc đạo vào xóm Đèn dầu sẽ được đầu tư, cả thôn sẽ có một phòng học mẫu giáo. Các chính sách về an sinh - tầng lớp, chương trình 134,167 còn rất mơ hồ. Riêng vấn đề điện, do dân chúng ca cẩm quá nhiều nên UBND huyện Sông Hinh đã có Báo cáo gửi UBND tỉnh Phú Yên, sau đó UBND tỉnh đã giao cho Cty Điện lực Phú Yên thực hành, nhưng đến nay vẫn chưa triển khai thi công. Theo Cty Điện lực Phú Yên, tháng 2-2011 Cty có công văn gửi TCty Điện lực miền Trung đề nghị đầu tư công trình cấp điện khu dân cư Kinh tế 2, xã Ea Trol với quy mô xây dựng mới đường dây 22kV mạch đơn dài 600m, xây dựng mới đường dây 0,4kV dài 900m, xây dựng mới một trạm biến áp 30KVA-22/0,4kV. Ngày 16-3 vừa qua, TCty Điện lực miền Trung đã có quyết định phê chuẩn thiết kế bản vẽ thi công - tổng dự toán Dự án thành phần nâng cao hiệu quả năng lực khu vực nông thôn tỉnh Phú Yên (vay vốn từ Ngân hàng Tái thiết Đức), trong đó có gói thầu xây dựng đường dây trung áp, trạm biến áp phụ tải, đường dây hạ áp tại thôn Kinh tế 2, xã Ea Trol. Thế nhưng thời gian hoàn tất đóng điện tại thôn Kinh tế 2 thì vẫn phải đợi vào năm… 2014. Theo nhiều người dân, cả Cty điện và UBND huyện đã hứa nhiều lần sẽ sớm kéo điện nhưng hứa lần này thất ước lần đó. Đặc biệt, trong các cuộc xúc tiếp cử tri, đại biểu HĐND các cấp đã ghi nhận kiến nghị của dân thôn Kinh tế 2 nhưng ghi nhận cũng chỉ để đó. Thực tiễn cho thấy, thôn Kinh tế 2 nằm ngay sát nhà máy điện Sông Hinh nên việc đầu tư hệ thống điện cho thôn này không khó khăn và cũng sẽ rất ít tốn kém vậy mà người dân vẫn cứ phải triền miên trong cảnh đèn dầu. Thái An – Văn Đạo